İşitme Engeline Bağlı Konuşma Bozuklukları

İşitme, konuşma becerilerinin kazanılmasında önemli bir etkendir. İnsanlar konuşmayı dinleyerek öğrenir. Duyulan sesler taklit edilerek konuşma sağlanır. Bu sebeple bireyin işitmesinde sorun varsa taklit edeceği sesleri duyamayacağı için konuşma bozukluğu meydana gelir.

İşitme Engeline Bağlı Konuşma Bozukluğu Nedir?

İşitme engeli sonucunda kişi sesleri duyamayacağı için konuşma becerilerini geliştirirken zorluklar yaşar. İşitme engeli; genetik faktörler, anne karnında maruz kalınan enfeksiyon, ilaç ve toksinler, doğum sırasında yaşanan komplikasyonlar, ileri yaşta geçirilen kulak enfeksiyonları ve kafa travmaları, yaşlanma, iç kulak anomalileri nedenleriyle meydana gelebilir.

Bir kişide doğuştan işitme kaybı varsa 9. aya kadar doğal sesleri üretebilir. Ancak 9. aydan sonra kendi sesini ve çevre seslerini duyamadıkları için ses çıkarmaları azalır ve sessizleşirler. İşitme fonksiyonları meydana getirilemediği için dil gelişimi aşamaları işiten birinden çok farklı ilerler.

İşitme Engeli ve Konuşma Bozuklukları İlişkisi

İşitme engelinin ne zaman meydana geldiği kişinin konuşma becerilerinde etkilidir. İşitme engelinin oluştuğu yaş ve işitme kaybının ne derece olduğu önemli etkenlerdir. Kişi eğer konuşmayı öğrendikten sonra hafif işitme kaybı yaşarsa konuşması neredeyse hiç etkilenmez. Ancak kişi konuşmayı öğrenmeden işitme kaybı yaşamışsa ciddi problemler yaşanır. İşitme kaybı dil gelişimini önemli ölçüde etkiler. İşitme kaybı olmayan bireylere oranla işitme kaybı olan bireyler daha yavaş ve eksik öğrenirler. Kelime dağarcığı, telaffuz ve cümle yapılarını öğrenirken zorluklar yaşarlar. İşitme engeli dili etkilediği için bu durumda doğrudan iletişim becerilerini de etkiler.

İşitme Engeli Dil ve Konuşma Gelişimini Nasıl Etkiler?

İşitme engeli birçok yönden kişinin konuşma gelişimini etkiler. Ayrıca işitme kaybının ne zaman olduğu ve ne kadar olduğu gibi etmenler dil ve konuşma gelişiminde önemlidir. İşitme engeli dil ve konuşma gelişimini şu şekilde etkiler:

• Kelime dağarcığı gelişimi,
• Dilin telaffuz edilmesi,
• Dil yapısı ve cümle yapısı,
• İletişim becerileri,
• Özgüven sorunları ve izolasyon isteği

İşitme Engeline Sahip Bireylerde Konuşma Gelişimi

İşitme engeline sahip bireyler işitme kaybını doğuştan yaşamışsa yaş ilerledikçe gelişimlerinde sınırlılık oluşur. İşitme engeline sahip bireylerde taklit etmede azalma, ses üretiminin devamının gelmemesi gibi durumlar yaşanabilir Hafif ve orta derecede işitme kaybı yaşayan bireyler işitme cihazları sayesinde konuşma seslerini tam alabildikleri için konuşmayı taklit ederek öğrenebilirler. Ancak ileri ve çok ileri işitme kaybı olan çocuklar işitme cihazı kullansa da duymaları sağlanamayacağından konuşmaları takip ve taklit edemezler. İşitme engeli olan çocuklarda dil gelişimi şu şekilde görülür;

İşitme kaybı olan çocukların gelişimi babıldama denen döneme kadar normaldir. Çünkü bu döneme kadar seslendirme öğrenmeye bağlı değil refleksiftir. Babıldama döneminden sonra öğrenmeye bağlı dil gelişimi gösterdikleri için normal çocuklara oranla daha geç kelimeleri söylemeye başlarlar. İlk sözcükler 11- 16 ay arası söylenmekle birlikte 23. aya kadar sürebilir. Somut kelimeleri soyutlara göre daha hızlı öğrenirler ve kelimelerdeki ekleri atarak kullanırlar. Kelimelere verilen birden fazla anlamı anlamakta güçlük çekerler.

İşitme Engeline Bağlı Konuşma Bozukluğu Belirtileri

İşitme engeline bağlı konuşmayı anlamak önemlidir. Çocukların işitme kaybı ne kadar erken anlaşılırsa konuşmayı öğrenmelerini sağlamak o kadar hızlanır. Bebeklerde işitme engeli belirtileri şu şekilde sıralanır:

• Tepki eksikliği; bebekler seslere dönme, gülme veya taklit etme davranışlarını göstermiyorlarsa,
• Uyku düzeninde bozukluk yaşıyorlarsa,
• Konuşmaya çalışmıyorlarsa,
• Göz teması kurmakta zorlanıyorlarsa

Eğer bu belirtilerden herhangi biri görülüyorsa mutlaka bir uzman doktora gitmek gerekir.

İşitme Engeli Kaynaklı Konuşma Tanısı Nasıl Konur?

İşitme engeli kaynaklı konuşma tanısı koymak için bazı test ve değerlendirmeler yapılır. İşitme engeli tanısı koymak için şu adımlar izlenir:

• İşitme değerlendirmesi,
• Konuşma ve dil değerlendirmesi,
• İletişim becerilerinin değerlendirilmesi,
• Ses analizi,
• İşitme kaybının anlaşıldığı durumlarda işitme cihazı uygunluğu değerlendirmesi,
• işitme engeli tanısı koymak için birden fazla değerlendirme yapmak gerekir.

İşitme Engeline Bağlı Konuşma Bozukluğu Tedavisi

İşitme engeline bağlı konuşma bozukluğu tedavisi kişinin yaşına, işitme kaybının derecesine göre farklılık gösterir. Eğer az ya da orta şiddette işitme kaybı varsa işitme cihazları kullanılabilir. Konuşma terapisi verilerek kelime dağarcığı genişletilebilir ve telaffuz düzeltilir. Ayrıca işitme engelli bireyler için özel okul ve eğitim sisteminden yararlanılabilir.

İşitme Engeli Olan Çocuklarda Konuşma Terapisi

Konuşma terapisiyle işitme engeli olan çocukların konuşma ve dil gelişim zorlukları ele alınır. Konuşma terapisinde öncelikle işitme değerlendirmesi yapılır. Çocuğun işitme düzeyi belirlendikten sonra tedavi planı oluşturulur. Kelime dağarcığını fazlalaştırmak ve dil bilgisini düzgün kullanmak amaçlanır. Ses analizi yapılarak çocuğun sesleri nasıl ve ne kadar doğru çıkardığına bakılıp doğru telaffuz için destek sağlanır. Çocuk eğer işitme cihazı kullanacaksa cihazın doğru kullanımı öğretilir. Göz teması kurma, jest ve mimiklerin kullanımı öğretilir. Bu sayede sosyal etkileşim ve iletişimin gelişimi sağlanır.