Demans Nedir?
Halk arasına bunama olarak bilinen demans hastalığı hafıza ve düşünme becerilerini ciddi şekilde değiştiren nörolojik bir hastalıktır. Kişinin günlük hayatının işleyişini bozar. Kişinin daha önce yapabildiği araba kullanmak, yemek yapmak, alışveriş yapmak, iletişim kurmak gibi etkinlikleri yapamıyor olmasıdır. Demans, normal sağlıklı yaşlanmanın bir parçası değildir.
İçindekiler
Demans hastalığında, beyindeki sinir hücrelerine ilerleyici hasar nedeniyle yıllar içinde semptomlar kademeli olarak ilerler ve kişinin hayatını zorlaştırır. Bu durum nörodejenerasyon olarak adlandırılır.
Günlük yaşam becerileri bozulmayacak şekilde bilişsellikteki bazı hafif değişiklikler normal yaşlanma sürecinin bir parçası olarak kabul edilir ve bu demans değildir. Hafıza problemleri, kalıcı ruh hali değişiklikleri, yürüme, konuşma veya yolunu bulma zorluğu gibi günlük yaşam becerilerinin bozulduğuna dair belirtiler demansa işaret eder ve bu bozulmalar gittikçe devam eder. Demans belirtileri kişiden kişiye değişir.
Demans Neden Olur?
Demansın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Demansa neyin neden olduğunu daha iyi anlamak için araştırmalar devam etmektedir, ancak altta yatan mekanizmanın, beynin nasıl çalıştığına veya çalıştığına müdahale eden beyindeki proteinlerin birikmesiyle ilgili olduğu düşünülmektedir. Demans hastalığı, beyinde anormal protein birikimine yol açar. Farklı demans tiplerinde farklı protein birikimleri görülür. Demans çeşitleri, Vasküler Demans, Lewy Cisimciği Demansı, Frontotemporal Demans ve Karışık Demanstır (diğer tür demans belirtilerini kapsar). Demans’ın yüzde 60’ı Alzheimer hastalığına dönüşmektedir.
Yaşın Demans ile İlişkisi Nedir?
Yaş, demans için en büyük risk faktörüdür. Demans, insanlar yaşlandıkça giderek daha yaygın hale gelir, ancak bu durum, demansın normal yaşlanmanın bir parçası olduğu anlamına gelmez. Demans, 85 yaşın üzerindeki insanların %40'ını etkileyen bir hastalıktır.
Demansta Neler Olur?
Demansın türüne ve evresine bağlı olarak farklı semptomlar görülmektedir. Semptomlar (belirtiler), beynin hangi bölümünün hastalık sürecinden etkilendiğine bağlıdır. Demans, beynin farklı alanlarını etkileyerek zamanla değişebilir ve ilerleyebilir. Farklı demans türleri beynin belirli bölümlerini hedefleme eğilimindedir. Örneğin, beynin yeni anıların oluşumu için önemli olan kısmı genellikle hastalığın erken dönemlerinde etkilenir. Bu nedenle kısa süreli hafıza kaybı genellikle demansın ilk belirtilerinden biridir. Demansta görülen diğer yaygın semptomlar arasında iletişim, planlama ve organizasyon, yön bulma,kişilik değişiklikleri, depresyon, anksiyete, sanrılar ve halüsinasyonlar gibi psikiyatrik semptomlar ile ilgili zorluklar görülebilmektedir.
Demans’ta Görülen Konuşma Problemleri Nelerdir?
- Doğru kelimeyi bulmakta veya nesneleri adlandırmakta zorlanma
- Yazılı ve sözlü dili kullanma ve anlamada artan zorluk
- Artık kelime anlamlarını bilmemek
- Tereddütlü konuşmaya sahip olmak
- Cümle yapımında hata yapmak
Dil ve Konuşma Terapisi Demans’a Nasıl Yardımcı Olur?
Konuşma terapisinde, konuşma ve biliş değerlendirmesi yapıldıktan sonra kişiye özgü terapi planı oluşturulur ve hasta ile çalışmaya başlanır. Hastanın ihtiyacı olan dil, konuşma, iletişim, bilgi işleme, dikkat ve dinleme problemleri, hafızanın alt basamaklarını geliştirme ile ilgili terapi etkinlikleri yapılır. Konuşma terapisi ile hastaların yaşamlarını kolaylaştırıcı egzersizler çalışmaya dahil edilir.
Hasta konuşma terapisi desteği ile demansın neden olduğu iletişim zorluklarını azaltılır, hasta bağımsızlığını geri kazanabilmesi için gerekli becerileri edinir ve hastalığın neden olduğu problemler ile başa çıkma becerilerini geliştirir.
Demans İçin Konuşma Terapisi Tedavisi Neleri İçerir?
Demans için konuşma ve dil terapisi tedavisi, özel bir konuşma ve dil terapisi programını içerecek ve demansın türü ve şiddetine göre terapi programını planlamaktadır. Demans hastasının cinsiyet, sosyokültürel özelliklerine, demansın çeşitine ve evresine bağlı olarak terapide uygulanacak birçok yaklaşım vardır. Hasta ile yapılan ilk görüşme ve değerlendirme sonucunda, hasta ve yakınlarının beklentisi doğrultusunda bireysel veya grup terapisine başlanmaktadır.
Demans için konuşma ve dil terapisi değerlendirme, raporlar, incelemeler, terapi programları, destek grupları, tavsiye ve eğitimi içerebilir.
Alzheimer' bağlı konuşma bozuklukları hakkında detaylı bilgi almak istiyorsanız tıklayınız.
