Artikülasyon bozukluğu; seslerin, hecelerin veya sözcüklerin bir kısmının yanlış söylenmesidir. Sesletim bozukluğu da denmektedir. Bozukluk, kelimelerdeki küçük bozulmalar veya kelimenin tamamının bozulması olabilmektedir. Okul öncesi ve okul dönemi çocuklarda, yetişkinlerde görülmektedir. Bozukluğun şiddeti kişiye göre değişmektedir. Dinleyen kişi, kişinin ne söylediğini anlamakta zorluk yaşamaktadır. Bu durum çocuğun veya yetişkinin okul veya iş hayatını olumsuz etkilemektedir.
İçindekiler
- Artikülasyon (Sesletim) Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?
- Artikülasyon Bozuklukları Nasıl Anlaşılır?
- Artikülasyon Bozukluğu’na Nasıl Tanı Koyulur?
- Dil ve Konuşma Terapisine Ne Zaman Başlanmalıdır?
- Artikülasyon Bozukluğu’nda Konuşma Terapisi ve Tedavisi Nasıldır?
- Artikülasyon Bozukluğu Ne Kadar Zamanda Düzelir?
Ses çıkarma esnasında belirli konuşma seslerini doğru çıkaramıyorsa, yanlış ses çıkarımı yapıyorsa, belirli bir sesi üretmekte zorlanıyorsa, hecelerin yerini değiştiriyorsa, ses eksiltme veya ekleme yapıyorsa veya sesleri bozuk çıkarıyorsa artikülasyon bozukluğu vardır diyebiliriz.
Artikülasyon (Sesletim) Bozukluklarının Sebepleri Nelerdir?
Birçok faktörün sonucu olabilir:
- Yapısal anomalilere bağlı: Dudak-damak yarıklığı, ağız-yüz anomalileri, dil bağı, diş bozuklukları, dil yapısının bozukluğu nedeniyle konuşma seslerinin yanlış üretilmesi.
- Nörolojik bozukluklara bağlı: Serebral Palsi, felç, travmatik beyin hasarı gibi konuşma organlarından kaynaklanan problemlerden dolayı konuşma seslerinin yanlış üretilmesi.
- İşitme kaybına bağlı: Doğuştan işitme kaybı, orta kulak iltihabına bağlı olarak oluşan işitme kayıpları veya kulak zarı zedelenmeleri sonucu işitme kayıpları nedeniyle konuşma seslerinin yanlış üretilmesi.
- Zeka geriliğine bağlı seslerin yanlış üretilmesi
- Herhangi bir anatomik ve nörolojik nedeni olmayan durumlar: Çocuğun dil, dudak, damak kaslarını doğru kullanamaması nedeniyle konuşma seslerinin yanlış üretilmesi.
- Yanlış öğrenme: Çocuğun çevresindeki yetişkinlerin “bebeksi konuşma” davranışını hoş karşılaması ve yanlış konuşmaların düzeltmemesi sonucu konuşma seslerinin yanlış üretilmesi.
Artikülasyon Bozuklukları Nasıl Anlaşılır?
Çocuğunuz;
- Beklenen yaşta harfleri ve kelimeleri doğru telaffuz edemiyorsa
- Konuşma için gerekli kasları kullanmada sorun yaşıyorsa
- Kelimeleri söylemekte zorlanıyorsa artikülasyon bozukluğu varolduğunu söyleyebiliriz.
Artikülasyon Bozukluğu’na Nasıl Tanı Koyulur?
Dil ve konuşma terapisti, çocuğun veya yetişkinin harfleri ve kelimeleri telaffuz etmeye dair performansını ölçümlemek amacıyla değerlendirme yapar ve ağız kaslarının doğru çalışıp çalışmadığını tespit eder.
Konuşma becerisinin kişinin yaşına uygun olup olmadığı, kelime ve cümlelerde ses hataların olup olmadığını tespit etmek amacıyla sesletim testi yapar. Ardından tedavinin gerekli olup olmadığına ve ne tür tedavi olacağına karar verir.
Dil ve Konuşma Terapisine Ne Zaman Başlanmalıdır?
Çocuklar tüm sesleri aynı anda öğrenmezler, belirli bir sıra ile öğrenirler. /b/, /d/, /m/ gibi sesler 2-3 yaşlarında öğrenilirken, /r/, /z/ gibi bazı seslerin öğrenilmesi daha geç yaşlarda gerçekleşir. Bazen çocuk bir sesi tek başına veya sözcük başında doğru çıkarabilir, ancak başka pozisyonlarda yanlış çıkarıyor olabilir.
Genel olarak çocuklar 6 yaşlarına geldiklerinde anadilinin tüm seslerini doğru olarak üretebilirler. Bu yaştan sonra devam eden konuşma bozukluğunun kendiliğinden düzelme olasılığı düşüktür. Terapiye okul öncesi dönemde başlanmalıdır. Çocuğun konuşmasının akranlarından farklı olduğunu düşünen ebeveynler, mutlaka bir dil ve konuşma terapistinden zaman kaybetmeden yardım almalılardır. Dil ve konuşma terapisti, çocuğun konuşma probleminin nedenini ayrıntılı bir değerlendirme yaparak belirler. Çocuğun hangi seslerde problemi olduğunu belirlemek amacıyla bazı testler uygular ve terapi süreci ile ilgili bilgilendirme yapar. Terapiye ne zaman başlanacağı yapılan değerlendirme sonrasında belli olmaktadır. Erken ve geç yetişkinlik döneminde de artikülasyon terapisi yapılmaktadır.
Artikülasyon Bozukluğu’nda Konuşma Terapisi ve Tedavisi Nasıldır?
Problem çözmek için detaylı değerlendirme sonrasında aşağıdaki maddeler uygulamaya koyulur.
- Ses çıkarmanın doğru yolunu öğrenmek
- Seslerin ne zaman doğru ve yanlış olduğunu öğrenmek
- Sesleri farklı kelimelerle pratik yapmak
- Sesleri daha uzun cümlelerle pratik yapmak
Artikülasyon Bozukluğu Ne Kadar Zamanda Düzelir?
Terapi süresi kişiye göre değişiklik gösterir. Kişinin yaşı, problemin derecesi, nörolojik ve psikolojik sorunların olup olmaması, işitme kaybı olup olmaması, haftalık seans sayısı, kişinin terapide göstereceği performansa ve kişinin problem çözme isteğine bağlı olarak terapi süresi farklılaşır. Bazı kişilerin terapi süresi daha kısa, bazı kişilerin daha uzun olmaktadır. Artikülasyon bozuklukların terapisinde, çocuk veya yetişkinin genellikle haftada iki seans dil ve konuşma terapisi alması önerilir. Değerlendirme sonrasında terapistin hazırladığı terapi planı doğrultusunda çalışmaya başlanır. Seans sonrasında evde düzenli yapılması gereken egzersizler verilir.
Ses teli nodülü hakkında detaylı bili için tıklayınız.
Artikülasyon bozukluğu nasıl giderilir?
Artikülasyon bozukluğu, bir dil ve konuşma terapisti tarafından yapılacak değerlendirme sonucu geliştirdiği terapi programıyla giderilebilir.
Artikülasyon Bozukluğu ne zaman başlar?
Çocuklar genellikle 6-7 yaşında bütün sesleri doğru şekilde üretiyor olurlar. Bu zamanlardan önce örneğin 4 yaşında durumu fark etmek ve terapiye başlamak gerekir.
Artikülasyon için hangi doktora gidilir?
Artikülasyon bozukluğunun tedavisi için konuşma terapistlerine başvurmak gerekmektedir.
Konuşma bozukluğu kendiliğinden düzelir mi?
Artikülasyon bozukluğu çocuk yaşlarda terapiyle düzelmesi beklenen bir durumdur. Kendiliğinden düzelmesi çok düşük bir orandadır.
Artikülasyon bozukluğu türleri?
Sesin düşürülmesi, atlanması, ses eklemesi, sesin bozulması gibi şekillerde artikülasyon bozuklukları görülebilir.
