Alzheimer kişinin düşünme, davranış, konuşma yetilerini kısıtlayan nörolojik bir hastalıktır. İlk başlarda günlük yapılacakları unutmayla başlayan süreç ilerlediği zamanlarda konuşmayla ilgili zorlukların da ortaya çıkmasına neden olur. Hastalığın ilerlemesi konuşma bozukluğunun da ilerlemesi demektir. İlk evrelerde sözcükler unutulurken son evrelerde hasta artık konuşmak da istemeyebilir. Dil ve konuşma terapisi ile hastalığa bağlı konuşma bozukluğunun ilerlemesi engellenebilir.
İçindekiler
Alzheimer Nedir?
Alzheimer hastalığı (AH), özellikle ileri yaş gruplarında, dünyadaki en yıkıcı beyin hastalıklarından biridir. Korteks ve hipokampusta nöronların geri dönüşümsüz kaybına neden olan ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. İnsanlarda hafıza kaybına ve davranış değişikliklerine sebep olur.
Yetişkinlikte ortaya çıkar. Alzheimer’ın başlangıcı sinsidir. İleri evrelerde bilişsel ve davranışsal yetersizliğe neden olur. Hastalık ilerledikçe hastaların yaşam kalitesi farklı şekillerde derinden etkilenir. Bireyler, bilişsel yeteneklerini ve fonksiyonel becerilerini kaybettikçe, zaman içinde günlük yaşamlarının bir parçası olan aktivitelerin çoğunu gerçekleştiremez hale gelirler. Davranış ve sosyal beceriler de bozulabilir ve Alzheimer’lı bireyler kendilerini sosyal ortamdan izole ederler. Bu da onların duygusal durumları üzerinde olumsuz bir etki oluşturur. Alzheimer’da dil ve biliş problemleri belirgindir.
Alzheimer Belirtileri Nelerdir? Tanısı Nasıl Konur?
Hafif bilişsel bozukluk, Alzheimer’ın ilk göstergelerinden biridir. Hastalığın erken dönem saptanmasının önemi büyüktür. Bu aşamada, düşünme yeteneği ile ilgili semptomlar bireyin kendisi ve en yakın üyeleri tarafından fark edilmeye başlar, ancak günlük yaşamında işlevsel bir değişiklik yoktur.
Nörodejeneratif hastalıkların tanısı genellikle hastalığın ileri aşamasında koyulur ve bu durum tedavi sürecini olumsuz etkiler. Tanı esnasında çeşitli bilişsel taramalar yapılır. Bilişsel testlerde, Mini Zihinsel Durum Sınavı (MMSE), Saat çizim testi ve Alzheimer Hastalığı Değerlendirme Ölçeği uygulanır.
Alzheimer'a Bağlı Konuşma Bozuklukları Nasıl Olur?
Alzheimer hastalığı, dil ve bilişsel alandaki eksikliklerin ilerleyici olarak kötüleşmesi ile karakterizedir. Hastalık ilerledikçe hastaların dil zorlukları önemli bir sorun olur. Dil bozulmasının ilk işaretleri, özellikle tanıdık insanları veya nesneleri adlandırma esnasında kelime bulmadaki zorluklardır. Kelimelerin yerini yanlış ve anlamsız kelimeler almakta, konuşma sırasındaki duraklamalar da artmaktadır.
Alzheimer’ın erken evrelerinde; dil bozukluğu sözcüksel iyileşme, sözel akıcılık kaybı, üst düzey yazılı ve sözlü dil anlamada bozulma problemlerini içerir. Orta ve şiddetli evrelerinde; sözel akıcılık kaybı, anlayış kaybı ve belirgin edebi ve semantik ifadelerle birlikte derindir. Çok şiddetli evrelerinde; konuşma genellikle tekrarlı ve sınırlıdır. Konuşma bozukluğu ile hastalığın evresi arasında ilişki vardır ve birbirine paralel gitmektedir. İletişimsel zorluklar (dil ve hafıza), Alzheimer’a en çok eşlik eden semptomdur ve bu nedenle dil konuşma terapisi tedavi programının merkezine alınır.
Alzheimer Hastalığı’nda Dil ve Konuşma Terapisi Neler Yapar?
Dil ve konuşma terapisinin amacı, Alzheimer hastalarının mevcut işlevlerini mümkün olduğunca iyileştirmek, kayıp fonksiyonlar üzerinde çalışmak ve hastaların hastalıklarını mümkün olduğunca etkili bir şekilde yönetebilmek için başa çıkma becerilerini öğretmektir. Bu, hafıza kaybı problemleri ve diğer bilişsel eksiklikleri ele almak anlamına gelir. Hafıza ve biliş ile ilgili çalışmalar yapılarak beyine uyarıcı sinyaller gönderilmektedir. Dil ve konuşma terapisti tarafından kişiye özgü bireyselleştirilmiş terapi programı uygulanır. Gerekli durumda hastanın psikososyal ve psikokültürel yapısına göre grup terapieri mümkün olmaktadır. Yapılan bu çalışmalar sayesinde Alzheimer hastaları tedaviden fayda görmektedir.
Dil ve Konuşma Terapisi Hafıza Kaybını Nasıl Ele Alır?
Hastalar onur kaybı ile endişeli, stres ve kaygı gibi duygu durum bozukluklarını yaşayabilmektedir. Dil ve konuşma terapisi, Alzheimer hastalarına bu zorlukların üstesinden gelmek için çeşitli teknikler kullanarak hafıza, bellek ve dil gelişimine katkı sağlamaktadır. Ayrıca; aile üyelerini terapi programına dahil ederek tedavi sürecini olumlu yönde gitmesini sağlamaktadır.
